1. Tầm quan trọng của chế độ ăn uống trong sản xuất tinh trùng
Một chế độ ăn uống lành mạnh không chỉ cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho việc sản xuất tinh trùng mà còn giúp duy trì cân nặng khỏe mạnh, giảm nguy cơ mắc các bệnh có nguy cơ làm suy giảm khả năng sinh sản. Một số chất dinh dưỡng đã được chứng minh là có tác dụng cải thiện chất lượng tinh trùng, bao gồm chất chống oxy hóa và acid béo thiết yếu.
Một chế độ ăn uống kém lành mạnh dễ dẫn đến béo phì và mất cân bằng nội tiết tố. Những sự mất cân bằng này ảnh hưởng đến mức testosterone và sản xuất tinh trùng. Một chế độ ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn, dư thừa đường, chất béo chuyển hóa cũng có tác động tiêu cực đến sức khỏe tinh trùng.
Nam giới thường xuyên lựa chọn thực phẩm kém có thể dẫn đến viêm và giảm chất lượng tinh trùng.
Chế độ ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn, nhiều chất béo dẫn đến tình trạng viêm trong cơ thể, ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng sinh sản của nam giới. Tình trạng viêm làm tổn thương các tế bào sản xuất tinh trùng, dẫn đến giảm cả số lượng và chất lượng tinh trùng. Béo phì, thường là kết quả của chế độ ăn uống kém và ăn quá nhiều, cũng góp phần gây vô sinh bằng cách giảm nồng độ testosterone, ảnh hưởng đến chức năng của cơ quan sinh sản.
Các nghiên cứu chỉ ra rằng các mô hình chế độ ăn uống lành mạnh có mối tương quan rõ ràng với chất lượng tinh trùng tốt hơn và khả năng bất thường thấp hơn về các thông số như số lượng, nồng độ và khả năng vận động của tinh trùng, cũng như giảm sự phân mảnh DNA của tinh trùng. Nam giới thực hiện các bước để cải thiện chế độ ăn uống, duy trì cân nặng khỏe mạnh có thể giúp giảm viêm, cải thiện khả năng sinh sản.
2. Các dưỡng chất thiết yếu cần thiết cho việc sản xuất tinh trùng khỏe mạnh
Theo ThS.BS. Nguyễn Duy Khánh – Trung tâm Nam học BV Hữu nghị Việt Đức cho biết: Chất lượng tinh trùng phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố. Các yếu tố đầu vào rất quan trọng. Ví dụ như chế độ ăn uống sinh hoạt, nghỉ ngơi điều độ là một trong những yếu tố tiên quyết để duy trì chất lượng tinh trùng khỏe mạnh.
Các dữ liệu nghiên cứu gần đây chỉ ra thực tế là chế độ ăn uống liên quan trực tiếp đến chất lượng tinh dịch và lối sống nói chung đóng một vai trò quan trọng trong việc duy trì các chức năng sinh sản thích hợp. Theo dữ liệu nghiên cứu hiện có, so sánh thành phần tinh dịch của nam giới, người ta thấy hàm lượng kẽm, magie, canxi, đồng, selen giảm ở những đối tượng vô sinh so với nam giới có khả năng sinh sản bình thường. Vì vậy, để tăng chất lượng tinh trùng, nam giới nên có một chế độ ăn uống đa dạng và cân bằng dựa trên rau, trái cây, cá, hải sản, các loại hạt, sản phẩm ngũ cốc nguyên hạt, thịt gia cầm, các sản phẩm từ sữa ít béo.
2.1 Kẽm hỗ trợ quá trình sản xuất tinh trùng
Kẽm là nguyên tố cần thiết trong quá trình sinh tinh của nam giới. Mức kẽm thích hợp trong tinh dịch rất cần thiết cho việc sản xuất tinh trùng, bảo tồn hình thái, số lượng, chức năng của tinh trùng. Hơn nữa, sự phát triển của tinh hoàn và quá trình hình thành steroid thích hợp phụ thuộc vào kẽm. Sự thiếu hụt nguyên tố này được quan sát thấy ở những bệnh nhân bị suy sinh dục và các đặc điểm sinh dục thứ cấp kém phát triển, cũng như ở những bệnh nhân mắc chứng thiểu tinh, vô tinh, tinh trùng yếu.
Nồng độ kẽm thích hợp trong tinh dịch có liên quan đến nồng độ tinh trùng cao hơn khi xuất tinh, khả năng vận động, khả năng sống sót cao hơn. Hơn nữa, theo các nhà nghiên cứu, kẽm còn có tác dụng bảo vệ tinh trùng khỏi bị tổn thương do vi khuẩn và nhiễm sắc thể.
2.2 Selen
Trong một số nghiên cứu, người ta thấy nồng độ selen trong tinh dịch của nam giới vô sinh thấp hơn so với người khỏe mạnh. Tuy nhiên, cả sự thiếu hụt và dư thừa selen đều có thể dẫn đến rối loạn khả năng sinh sản và các thông số tinh dịch bất thường. Hơn nữa, selen có tác dụng bảo vệ chống lại stress oxy hóa trên DNA tinh trùng, đồng thời làm tăng khả năng vận động và khả năng sống sót của tinh trùng.
2.3 Sắt
Sắt là khoáng chất cần thiết cho khả năng sinh sản của cả nam và nữ. Cơ thể sử dụng sắt để sản xuất tinh trùng và trứng cũng như duy trì sức khỏe của các mô sinh sản. Nếu không có đủ chất sắt, nam giới có thể có số lượng tinh trùng thấp, chức năng tinh trùng bị suy giảm.
Đảm bảo cung cấp đủ chất sắt có thể tăng cường khả năng sinh sản cho cả nam và nữ.
2.4 Vitamin B9
Folate (acid folic) hay còn gọi là vitamin B9 là chất dinh dưỡng quan trọng cho khả năng sinh sản của nam giới. Nó giúp tạo ra và trưởng thành tinh trùng, nếu thiếu hụt có thể dẫn đến tinh trùng bất thường. Việc bổ sung folate đúng cách cũng giúp đảm bảo quá trình sản xuất tinh trùng khỏe mạnh.
2.5 Vitamin E
Tocopherol (một dạng vitamin E) cũng có đặc tính chống oxy hóa bằng cách trung hòa gốc tự do. Ngoài đặc tính chống oxy hóa, tocopherol còn có tác dụng bảo vệ chống lại tác hại của kim loại nặng, rất quan trọng trong quá trình sinh tinh, đặc biệt là khi bổ sung kết hợp với kẽm.
2.6 Lycopene
Lycopene là một chất chống oxy hóa mạnh thuộc họ carotenoid, làm giảm quá trình peroxid hóa lipid và tổn thương DNA, tăng cường hệ thống miễn dịch, đồng thời tăng số lượng và khả năng sống sót của tinh trùng. Nghiên cứu đã chứng minh mối tương quan tích cực giữa việc tiêu thụ lycopene và hình thái tinh trùng bình thường.
2.7 Acid béo omega-3
Acid béo omega-3 cũng được biết là có đặc tính chống viêm và chống oxy hóa. So với các mô và tế bào khác của cơ thể, tinh hoàn, tinh trùng có nồng độ acid béo không bão hòa đa cao hơn và quá trình thụ tinh hiệu quả phụ thuộc vào thành phần lipid của màng tinh trùng. Người ta đã chứng minh rằng acid béo omega-3 ảnh hưởng tích cực đến nồng độ, số lượng cũng như hình thái của tinh trùng và có khả năng thay đổi thành phần của màng tế bào, do đó hỗ trợ chức năng của tinh trùng.
Mặc dù các chất bổ sung có thể cải thiện số lượng tinh trùng và các vấn đề về khả năng sinh sản của nam giới có tinh trùng yếu nhưng không được tự ý sử dụng. Tốt nhất nên thăm khám và hỏi ý kiến của bác sĩ chuyên khoa.
3. Các loại thực phẩm quan trọng để sản xuất tinh trùng khỏe mạnh
3.1 Các loại hạt
Một nghiên cứu được thực hiện vào năm 2018 cho thấy việc bổ sung 60g hạt mỗi ngày vào chế độ ăn của nam giới từ 18-35 tuổi đã cải thiện chất lượng tinh trùng của họ lên 16% và tăng khả năng di chuyển của tinh trùng lên 6%. Ngoài việc cung cấp kẽm, các loại hạt còn là nguồn cung cấp chất béo, protein và chất chống oxy hóa lành mạnh. Việc đưa chúng vào như một phần của chế độ ăn uống đầy đủ có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe tổng thể và khả năng sinh sản.
3.2 Cá béo
Các loại cá béo như cá hồi, cá ngừ rất giàu acid béo omega-3. Những acid béo thiết yếu này đã được chứng minh là cải thiện chất lượng tinh trùng và khả năng sinh sản ở nam giới. Omega-3 cũng hỗ trợ sản xuất hormone liên quan đến sinh sản.
Ngoài ra, những loại cá này còn chứa nhiều vitamin D, có liên quan đến việc cải thiện khả năng vận động của tinh trùng. Ăn cá béo thường xuyên có thể hỗ trợ khả năng sinh sản và sức khỏe tinh trùng.
3.3 Hàu
Hàu được biết đến là thực phẩm kích thích tình dục và có lý do khoa học cho điều đó. Chúng chứa lượng kẽm cao nhất trong mỗi khẩu phần so với các loại thực phẩm khác. Thường xuyên ăn hàu giúp kích thích sản xuất tinh dịch cũng như tăng khả năng vận động của tinh trùng.
3.4 Thịt bò
Một thực phẩm khác giúp tăng số lượng, chất lượng tinh trùng đó là thịt bò. Thịt bò chứa kẽm, selen, carnitine và vitamin B12. Những chất dinh dưỡng này đã được chứng minh là có tác dụng tăng cường, hỗ trợ số lượng tinh trùng khỏe mạnh.
3.5 Cà chua
Cà chua, thường ở dạng nguyên chất, là một chất chống oxy hóa đã được chứng minh có liên quan đến khả năng sinh sản của nam giới. Chất dinh dưỡng được gọi là lycopene có trong loại quả này giúp tăng cường khả năng sinh sản của nam giới.
3.6 Tỏi
Một cách phổ biến khác để tăng khả năng vận động của tinh trùng bằng thực phẩm là thêm tỏi vào bữa ăn. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng hợp chất s-allyl cysteine trong tỏi có thể kích thích sản xuất nồng độ testosterone và số lượng tinh trùng.
3.7 Rau lá xanh
Một số loại rau xanh có thể giúp cải thiện sức khỏe tinh trùng. Rau xanh là nguồn cung cấp dồi dào các chất chống oxy hóa như vitamin C, E, beta-carotene. Chất chống oxy hóa giúp bảo vệ tinh trùng khỏi bị hư hại bởi các gốc tự do, do đó cải thiện chất lượng và khả năng di chuyển của tinh trùng.
Rau xanh cũng là một nguồn cung cấp vitamin và các khoáng chất dồi dào, cần thiết cho sản xuất tinh trùng khỏe mạnh.
4. Những thực phẩm cần tránh để cải thiện chất lượng tinh trùng
Nam giới cần tránh tiêu thụ thực phẩm nhiều đường tinh luyện, thuốc trừ sâu, hóa chất và thực phẩm chế biến sẵn để cải thiện chất lượng tinh trùng. Những chất này có tác động tiêu cực đến khả năng sinh sản và sức khỏe tổng thể.
4.1 Đường
Đường tinh luyện có tác động bất lợi đến chất lượng tinh trùng. Tiêu thụ quá nhiều đường dẫn đến tình trạng kháng insulin, có liên quan đến chất lượng tinh dịch kém và giảm khả năng sinh sản ở nam giới. Ngoài ra, lượng đường trong máu cao cũng dẫn đến sự gia tăng các phân tử có hại được gọi là “các loại oxy phản ứng”, có thể làm hỏng DNA tinh trùng và làm giảm khả năng thụ tinh với trứng.
4.2 Thịt chế biến sẵn
Ăn thịt chế biến sẵn như xúc xích, thịt xông khói, thịt nguội, có liên quan đến số lượng tinh trùng thấp hơn và chất lượng tinh trùng kém hơn. Những loại thịt này thường chứa chất bảo quản và hóa chất có tác động tiêu cực đến sức khỏe sinh sản. Nam giới nên hạn chế ăn thịt chế biến sẵn và tập trung vào chế độ ăn uống cân bằng với nhiều trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, nguồn protein nạc lành mạnh.
4.3 Rượu bia
Rượu có thể làm giảm nồng độ testosterone và chất lượng tinh trùng. Các nghiên cứu đã chứng minh việc lạm dụng rượu bia dẫn đến rối loạn chức năng cương dương và giảm ham muốn tình dục, gây khó khăn trong việc thụ thai. Bằng cách giảm hoặc loại bỏ rượu, nam giới có thể cải thiện đáng kể khả năng sinh sản và tăng cơ hội thụ thai thành công.
Xem thêm:
Tinh trùng yếu và thiếu – Cách nhận biết và khắc phục
